مقدمه
مرکز چرم تهران موسسه آموزشی وابسته به دانشگاه جامع علمی –کاربردی ایران است که از سال 1383 فعالیت آموزشی خود در زمینه چرم را شروع کرده است.
در سالهای قبل از انقلاب “مرکز بهبود پوست و چرم ایران” وابسته به سازمان آموزش فنی و حرفه ای مسئولیت آموزش و تربیت نیروی انسانی لازم برای صنعت چرم را بر عهده داشت. این سازمان بعد از انقلاب هم تا مدتی به مسئولیت خود ادامه داد تا اینکه بخاطر مسائل زیست محیطی ناشی از حضور چرم سازان در دولت آباد شهر ری و ایجاد چرمشهر در 25 کیلومتری ورامین ، تمام واحد های فعال چرم سازی در تهران و شهر ری به چرمشهر منتقل شدند . به این ترتیب بالطبع “مرکز بهبود پوست و چرم ” هم که در مرکز شماره پنج سازمان آموزش فنی و حرفه ای واقع در میدان بهمن مستقر بود ،تعطیل گردید.
در فقدان متولی خاص آموزش و تربیت نیروی انسانی برای صنعت چرم ایران، یک دوره دو ساله آموزش چرم با فعالیتهای آقای دکتر بهزاد احمدی و همکاران ایشان در دانشگاه صنعتی امیر کبیر برگزار شد و طی آن در سال 1366 هفده نفر از این دانشگاه در مقطع کاردانی چرم فارغ التحصل شدند. اما متاسفانه فقط یک نفر از این 17 نفر در تبریز جذب صنعت چرم شد که آن هم بعد از چند سال فعالیت تغییر شغل داد.
با انتقال کارخانجات چرم از تهران به چرمشهر ورامین سازمان آموزش فنی و حرفه ای هم ماشین آلات خود را از شهر ری جمع آوری کرد و در محلی که برای ادامه کار در چرمشهر در نظر گرفته شده بود در دو سوله مجزا از هم تل انبار نمود.
در سال 1383مدیر عامل وقت شرکت شهرکهای صنعتی تهران جناب آقای مهندس احمد زمانی مجوزهای لازم برای برگزاری دوره های خاصی آموزشی را از دانشگاه جامع علمی -کاربردی اخذ کردند.یکی از این دوره ها ،دوره آموزشی چرم بود. با انعقاد قراردادی بین انجمن چرم ایران و شرکت شهرکهای صنعتی تهران، آموزش نیروی انسانی صنایع چرم بر عهده انجمن چرم ایران واگذارشد. اما بعد از یک سال فعالیت ،شرکت شهرکهای صنعتی تهران خود راسا مسئولیت اداره مرکز آموزش چرم را بر عهده گرفت. این بار هم بعد از ده سال فعالیت از این مرکز فقط یک نفر جذب صنعت شد.
در سال 1386 عامل توسعه خوشه چرم تهران جناب آقای دکتر جهانگیر مجیدی که بنده به مدت بسیار کوتاه افتخار معاونت ایشان را بر عهده داشتم موفق شد اجازه تاسیس انستیتو چرم را از مدیر عامل محترم وقت شرکت شهرکهای صنعتی تهران اخذ کند. به این ترتیب ساختمان انستیتو چرم ساخته شد. اما کلاسهای چرم در یکی از ساختمانهای شرکت شهرکهای صنعتی تهران در شهر تهران برگزار می شد.
آقای دکتر مجیدی خیلی تلاش کردند تا با کمک انجمن چرم ایران آزمایشگاههای شیمی و فیزیک و کنترل کیفیت انستیتو چرم را تجهیز کنند اما با شرایطی که سازمان فنی و حرفه ای ایجاد کرد این امر عملی نشد.
با تغییر مدیریت هائی که در سازمان فنی و حرفه ای پیش آمد ، سازمان عملا و رسما فعالیتها و امکانات خود را به شرکت شهرکها و شرکت شهرکها هم به مرکز چرم تهران موکول کرد. اما متاسفانه مرکز چرم فقط از آزمایشگاه شیمی انستیتو، آن هم صرفا برای دانشجویان کاردانی شیمی استفاده می کرد و برای رشته چرم دانشجوئی پذیرش نمی کرد.سیاست وقت مرکز چرم ،خود کفائی مالی از طریق جذب بیشتر دانشجو بود.اما چون هزینه ترتبیت دانشجوی چرم بالا بود و صرفه اقتصادی نداشت لذا رئیس وقت مرکز چرم در تلاش بود تا با تغییر نام مرکز چرم، رشته چرم را حذف و بجای آن رشته های پول ساز بیشتری را دایر کند. اما خوشبختانه دفتر مرکزی دانشگاه جامع علمی – کاربردی با این تغییر کاربری مخالفت کرد . با مخالفت دفتر مرکزی دانشگاه،مسئولین مرکز چرم به فکر تقویت رشته چرم افتادند و بدین ترتیب بدون داشتن امکانات لازم بصورت اجرای سیاست فرار به جلو،اقدام به پذیرش دانشجودر مقطع کارشناسی ارشدچرم کردند.
ظرفیت صنعت چرم ایران برای پذیرش دانشجو در مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد گنجایش ندارد. صنعت چرم ایران بیشتر به تکنیسین چرم نیاز دارد تا به مهندس چرم و یا کارشناس ارشد چرم.
اما به هر ترتیبی بود از اول پائیز سال 1392 پنج نفر دانشجوی ارشد چرم وارد دانشگاه شدند. سه نفر از این پنج نفر اصلا به چرمشهر نیامده بودند و در عمر خود حتی یک جلد سالامبور هم نساخته بودند اما می خواستند در ساخت و بهینه سازی چرم از طریق تکنولوژی نانو و بایو صنعت چرم ایران را همپای صنعت چرم کشورهای پیشرفته صنعتی بکنند.!!! این دانشجویان در رشته های بایو و نانو تکنولوژی چرم باید ادامه تحصیل بدهند.
آیا در ایران ما اساتید و منابع علمی در این زمینه داریم؟
در هر حال اساتید رشته های شیمی و نساجی و سایر رشته هائیکه به نحوی در مدیریت مرکز چرم تهران حضور دارند زحمت تدریس دروس بایو و نانو تکنولوژی چرم را بر عهده گرفتند.
مرکز چرم تهران یکی از زیر مجموعه های معاونت صنایع کوچک شرکت شهرکهای صنعتی تهران است. با انتقال آقای دکتر مجیدی به معاونت صنایع کوچک شرکت شهرکهای صنعتی تهران،ایشان با جلب حمایت انجمن صنایع چرم،کل رشته چرم را از مرکز چرم مستقر در تهران منفک و به انستیتو چرم مستقر در چرمشهر منتقل کردند.از آن زمان به بعد تمام کلاسهای رشته چرم در مقاطع مختلف در محل انستیتو برگزار شد.
آقای دکتر مجیدی برنامه های بسیار خوب و منظم برای تقویت رشته چرم داشتند. از آنجائیکه ایشان سه سال عامل توسعه خوشه چرم بودند و چند سال هم دبیری انجمن چرم را بر عهده داشتند و با اغلب صاحبان صنایع چرم آشنائی و رفاقت داشتند لذا حضور ایشان در معاونت صنایع کوچک شرکت شهرکهای صنعتی تهران برای صنعت چرم بسیار مغتنم بود. با تدبیر ایشان یکی از مدیران و اساتید دانشگاه امیر کبیر ریاست مرکز چرم را بر عهده گرفتند و تقریبا شرایط برای کار بهتر و بیشتر آماده شد. اما متاسفانه دولت آقای مجیدی خیلی مستعجل بود. درست شش ماه بعد با رفتن ایشان از معاونت صنایع کوچک و تغییرات شدید مدیریتی بوجود آمده در رده های بالا ، همه امورانستیتو چرم بهم ریخت .
خوشبختانه در ترم دوم سال 92 گروهی از صاحبان صنایع که دارای سابقه چندین ساله در ساخت و ساز چرم بودند وارد دانشگاه شدند. در روزهای حضیض دانشگاه وجود این دانشجویان نعمت بزرگی بود تا با اعمال فشار به مسئولین رده بالا و چانه زنی های انجام گرفته، وزیر صنایع وقت دولت یازدهم در پائیز سال 93 دستور اکید برای استمرار و پویائی مرکز و انستیتو چرم صادر کنند.
دردوازده سال عمرپرفراز و نشیب مرکز چرم تهران بزرگترین ضربه کاری را تغییرات سریع مدیریتی، انفعالی بودن انجمن چرم و عدم توجه مدیران تازه وارد به اساتید و دانشجویان چرم و خود رشته چرم ، به این رشته زده است.قرار بود:
- در این مدت اساتید لازم برای رشته چرم تربیت شوند.
- گروه های کاری برای تدوین و ترجمه منابع علمی تشکیل شوند.
- کارگاههای عملی چرم در آزمایشگاههای انستیتو برگزار شود.
- کارگاهها و آزمایشگاههای انستیتو مجهز شوند.
- ارتباط لازم بین دانشگاه و صنعت بر قرار شود.
- صاحبان صنایع از این رشته پشتیبانی کنند.
- آزمایشگاه کنترل کیفیت انستیتو تبدیل به آزمایشگاه آکرودیته شود. تا همه کارخانجات از خدمات آن استفاده کنند.متاسفانه تا حال هیچ یک از این قرار ها انجام نگرفته است.
بنده به عنوان کسی که خود را خادم این صنعت می داند از اول سال 84 که با مرکز چرم شروع به همکاری کرده ام در تلاش بوده ام تا منابع علمی لازم را به نحو ممکن تهیه و در اختیار دانشجویان قرار دهم.با پیروی از این اصل بود که اولین کتابم با عنوان” اصول صنعتی تولید و تکمیل چرم ” با حمایتهای بی دریغ آقای دکتر مجیدی و هیئت امنای محترم چرمشهر ورامین در سال 1386 به زیور طبع آراست.اما متاسفانه چاپ این کتاب باعث شد تا بنده از کار اخراج شوم.
با تاسیس آزمایشگاه چرم وطن و مستقر شدن بنده در این مکان مقدس فضای لازم برای تهیه و تدوین منابع علمی لازم مهیا شد.به این ترتیب سه عنوان کتاب با عناوین:
- ایمنی و بهداشت در صنایع چرم سازی
- کنترل کیفیت چرم
- کیفیت دباغی مجدد در چرم سازی
با سرمایه گذاری شرکت گامگ و نشر نمایه ی سبز در سال 1391 به چاپ رسید. به در خواست یکی از مدیران وقت،صرفا برای پشتیبانی از صنعت چرم و مرکز چرم اجازه داده شد تا آرم مرکز چرم روی جلد این کتابها چاپ شود.متاسفانه نتیجه چاپ این کتب سبب شد تا تائید صلاحیت بنده برای تدریس در مرکز چرم لغو شود!!!
خوشبختانه در خرداد سال 1394 هیئت امنای محترم شرکت خصوصی چرمشهر تبریز داوطلبانه هزینه چاپ پنجمین کتاب را تقبل کردند و به این ترتیب کتاب: “ایرادات احتمالی در ساخت چرم” در انتشاراتی انس تبریز چاپ و منتشر شد. نمی دانم نتیجه چاپ این کتاب برایم چی خواهد بود؟
با استقبالی که دانشجویان وردوی ترم دوم سال 1392 از دروس ارائه شده داشتند، تصمیم گرفتند خودشان هزینه چاپ کتب بعدی را بر عهده بگیرند. به این ترتیب کتاب حاضر ششمین اثر اینجانب و اولین کتابی است که با هزینه مالی یکی از دانشجویان چرم چاپ می شود. جالب است که این دانشجوی عزیز حاضر نشدند که از خود و یا از کارخانه ای که در آن مشغول بکار هستند در این کتاب نامی برده شود. تنها حرف ایشان این بود که به مناسبت ماه مبارک رمضان من می خواهم با نشر این کتاب در ثواب الهی این ماه سهیم شوم.
کتاب حاضر برای جوابگوئی به نیاز های اولیه دانشجویان چرم در شش فصل تهیه و تدوین شده است که امیدوارم مورد استفاده و استقبال دانشجویان و صاحبان محترم صنایع چرم قرار گیرد.
عبادالله یوسف زاده
تیر ماه 1394